At pius Aeneas noctu plurima meditatus, ubi primum lux alma est orta, exire locosque novos explorare, et ad quas oras vento accesserit quaerere constituit ut sociis inventa referret. classem in nemore sub rupe cavata arboribus et horrentibus umbris  saeptam celat; ipse vero proficiscitur Achate comitante duo lato ferro hasta manu vibrans. 

Huic in media silva exploranti obvia sese obtulit mater in virginis speciem armaque gerens Lacedaemonia vel qualis Threissa Harpalyce equos fugā defatigavit rapidumque Hebrum transiit, namque iuxta consuetudinem arcum de umeris suspenderat venatrix siitque comam vento diffundere, genu nudato, nodoque collexerat sinum fluentem. ac prior:

“Heus” inquit “iuvenes, si vidistis hic forte sororem errantem pharetra succinctam et maculosae tegmine lyncis, aut frementis apri cursum clamore urgentem, mihi, quaeso, monstrate.”

Sic locuta est Venus et contra sic est orsus Aeneas:

“Nec vidimus nec audimus sororem, o, quam te vocem, virgo? namque haud tibi vultus mortalis, nec vox hominem sonat; o dea certe (an Phoebi soror? an Nympha?) sis, quaeso, felix et nobis laborantibus auxilieris, quaecumque es, et doceas ubinam gentium simus. quo sub caelo? ignari hominumque locorumque erramus, vento et vastis fluctibus huc acti. mactabitur tibi multa ante aras hostia.”

Tum Venus:

“Haud equidem sum digna tali honore. virginibus Tyriis mos est pharetram gestare alteque suras coturno purpureo vincire. Punica regna cernes, Tyrios et Agenoris urbem sed fines sunt Libyci, genus bello invictum. Tyria Dido urbi profecta imperium regit, germanumque fugiens. longa est iniuria, longaeque sunt ambages. paucis vero rem exponam. huic coniunx Sychaeus erat, ditissimus auri Phoenicum, et Didone misera adamatus, cui pater dederat virginem primisque ominibus iunxerat. sed regnabat Tyri Didoni germanus Pygmalion, sceleratissimus, inter quos orsus est furor. ille Sychaeum impius ante aras atque cupidine auri obcaecatus clam ferro incautum obtruncavit, securus amorum germanae; facinusque diu celavit et malus multa simulans, vana spe lusit aegram amasiam. sed huic somnianti apparuit imago inhumati coniugis, mirum in modum pallida ora attollens, crudelis aras monstravit traiectaque ferro pectora nudavit, anteque caecum domus scelus retexit. tum suadet ut ex patria aufugiat, auxiliumque porrexit, veteres thesauros, ignotum pondus argentique aurique.

His commota fugam Dido sociosque parabat. conveniunt quibus aut odium aut metus tyranni erat. navis, quae forte ante paratae erant, corripiunt onerantque auro. portantur avari Pygmalionis opes pelago, ducente femina. devenere in locos ubi nunc ingentia moenia cernes surgentemque novae Karthaginis arcem. mercatique sunt solum, Byrsam, nomen inditum ob factum quod circumdederunt quantum possent tergum taurinum.

Sed vos qui tandem estis? quibus venistis ab oris? quove itis?

Talia quaerenti ille suspirans imoque trahens a pectore vocem respondit:

“O dea, si repetens a prima origine pergam et otium sit tibi annalis nostrorum laborum audire, Vesper diem componat antequam finiam, clauso Olympo. nos a Troia antiqua, si per vestras auris forte Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos tempestas sua sponte ad oras Libycas appulit. sum pius Aeneas, fama super aethera notus qui raptos ex hoste penatis classe mecum veho. Italiam quaero patriam, et genus est mihi a summo Iove. aequor conscendi viginti navibus Phrygium, matre dea viam monstrante, data fata secutus, vix septem convulsae undis Euroque supersunt. ipse ignotus, egenus, Libyae solitudines pererro, Europa atque Asia pulsus.”

Sed nolens plura querentem audire Venus interturbat dolorem:

“quisquis es, haud, credo, caelestibus invisus animam ducis qui huc adveneris. perge modo atque hinc te ad reginae limina confer. aperio tibi quod reducti sunt socii et classes in tutum versis ventis acti, nisi frustra falsum augurium aperuere parentes. aspice duodecim laetantis in agmine cyncos, quos aquila Iovis lapsa de plaga caelo aperto turbabat. nunc videntur aut sibi deligere terras aut delectas despectare quemadmodum reduces illi ludunt stridentibus alis et coetu cinxere polum cantusque dedere, ita navesque sociique tui aut portum tenent aut pleno velo ostia subeunt. perge modo et ito qua te ducit via.”

Dixit et tergiversata rosea cervice refulsit, ambrosiae comae divinum odorem vertice spiravere et vestis defluxit ad imos pedes, et vera dea incessu patuit. Ille ubi matrem agnovit, fugientem sic compellat:

“Quor nato tuo totiens, crudelis, falsis imaginibus imponis? cur non licet dextram iungere dextrae ac vere colloqui?”

Talibus vocibus incusat coepitque ad moenia ire. at Venus nebula densa collecta saepsit progredientem ne quis eos cernere neu contingere posset molirive moram aut veniendi poscere causas. ipsa dehinc submlimis abit ad Paphum sedesque laetas revisit suas, ubi templum illi est positum, et centum arae Sabaeo ture ardent, sertaeque recentes spirant.